Telomeren en telomerase

Er zijn biljoenen cellen in ons lichaam en deze delen zich voortdurend om ons gezond en gelukkig te houden.
Het proces wordt gecontroleerd door genen die zich op 23 paar chromosomen in de kern van elke cel bevinden.
Chromosomen zijn lange DNA-sequenties die ons genetisch materiaal bevatten.
Elk paar chromosomen bevat de genetische informatie van de vader en de moeder en is verweven in een structuur die een dubbele helix wordt genoemd.

Van bijzonder belang voor de wetenschap zijn de uiteinden van elk chromosoom, telomeren genoemd.

Telomeren hebben geen genetische functie, het zijn eenvoudigweg stukjes DNA (herhalingen van basenparen) om de rest van het chromosoom te beschermen.
Deze kleine stukjes DNA zijn cruciaal voor een gezonde celfunctie en worden vergeleken met het dopje aan het uiteinde van een schoenveter omdat ze voorkomen dat het chromosoom ‘rafelt’.

Bij elke celdeling worden de telomeren echter steeds korter. Als ze te kort worden, bereikt de cel het stadium van veroudering en kan hij zich niet meer delen. Dit resultaat houdt verband met de verschillende verouderingsomstandigheden.

Het fenomeen celveroudering werd voor het eerst beschreven door prof. Lenhard Hayflick in 1961. Hij ontdekte dat cellen zich slechts in beperkte aantallen delen. Dit wordt de Hayflick-limiet genoemd. Cellen die deze limiet bereiken, worden oud. Hoewel prof. Hayflick dit wetenschappelijke principe ontdekte, had hij geen idee van de betekenis ervan.

Het duurde bijna dertig jaar voordat de rol van telomeren bij celveroudering eindelijk werd begrepen.

In 1990 ontdekten Calvin Harley van de McMaster University in Canada en Carol Greider van het Cold Spring Harbor Laboratory in de VS dat de verkorting van telomeren hand in hand gaat met het verouderingsproces en dat de directe oorzaak van celveroudering het bereiken van de Hayflick Limits is.

In 1984 ontdekten wetenschappers Carol Greider en Elizabeth Blackburn een menselijk enzym genaamd telomerase, dat telomeren in stand houdt en de korte uiteinden daadwerkelijk kan herstellen naar hun oorspronkelijke lengte.

Samen met Jack Szostak ontvingen deze onderzoekers in 2009 de Nobelprijs voor Fysiologie en Geneeskunde voor hun ontdekkingen over het verband tussen telomeren, telomerase en veroudering.

Deze feiten moedigden veel onderzoekers aan om telomeren en telomerase te bestuderen als sleutels tot onze lange levensduur. Wetenschappers van Geron Corporation, een biotechbedrijf in Californië, hebben een extract uit de wortel van de Chinese plant Astragalus membranaceus moench geabstraheerd, dat telomerase activeert en zo ‘slapende’ of ‘verouderde’ cellen ondersteunt.

Dit is TA-65.